„Голем дел од населението во Појасот Газа умира од глад.“ Со оваа директна изјава од Женева, генералниот директор на Светската здравствена организација (СЗО), Тедрос Аданом Гебрејесус, ја подигна сирената за хуманитарната катастрофа што се одвива покрај постојните бомби и куршуми. Според СЗО, 2,1 милион луѓе сè уште се во стапица на 365 км² без сигурен пристап до храна, вода и лекови.
„Вештачки предизвикана“ глад
Гебрејесус посочи дека блокадата што Израел ја спроведе на почетокот од март, дури и ако делумно е ублажена кон крајот на мај, останува главен фактор за „експлозијата на неухранетост“. Податоците на СЗО откриваат општа стапка на акутна неухранетост над 10 %, додека секоја петта бремена жена или доилка страда од сериозен недостаток на хранливи материи.
Само минатата недела, локалната болница пријави смрт на 21 дете од глад или компликации од неухранетост – бројка што СЗО ја смета за „врв на ледениот брег“ бидејќи многу случаи не се ни регистрираат.
Бројките зад тревожната слика
- 21 дете под пет години – регистрирани жртви на неухранетост од почетокот на годината (СЗО признава дека вистинскиот број е далеку поголем).
- Над 1.000 цивили убиени додека чекале помош, според Високиот комесар за човекови права на ОН.
- Општата стапка на акутна неухранетост веќе ја надмина границата од 10 % што ОН ја дефинира како „вонредна состојба“.
Политички расправии и обвинувања
Израелската влада тврди дека дозволува „значителни количини“ помош, но невладините организации посочуваат на, како што велат, „строги ограничувања и бирократски тесни грла“. Хуманитарната фондација за Газа (GHF), поддржана од Тел Авив и Вашингтон, е критикувана затоа што не успева да ја прошири испораката, додека Израел обвинува дека Хамас ја пренасочува и препродава храната по астрономски цени или пука врз луѓето во редици.
Повик за хуманитарен коридор и траен прекин на огнот
СЗО бара „целосен, непречен пристап“ за хуманитарните конвои и повторува три услови: прекин на огнот, политичко решение за 21‑месечната војна и итно ослободување на заложниците. „Инаку ќе гледаме сè повеќе смртни случаи кои би можеле да се спречат,“ предупреди Гебрејесус.
Поуки од претходни кризи
Здравствените експерти потсетуваат дека глобалните гладни жаришта – од Босна во 1990‑тите до Јемен денес – секогаш ескалираат кога храната и лековите се weaponизираат. „Гладот е најтихото, но најмоќно оружје,“ велат од Меѓународниот комитет на Црвениот крст, додавајќи дека колку подолго трае блокадата, толку потешки и поскапи стануваат операциите за спасување.
Што следува?
Додека дипломатските канали бараат компромис, 40 °C летни температури и рестрикциите на Газа го забрзуваат пропаѓањето на веќе оскудните залихи. Организациите предупредуваат дека „прозорецот за делување“ се движи во денови, не во недели.
Останува прашањето: ќе дозволи ли светот гладот да стане новото лице на војната или, како што вели Гебрејесус, „ќе го наречеме тоа што е – вештачки создадена трагедија – и ќе дејствуваме пред да биде предоцна“.
